Bây giờ, có nhiều loại L/C được dùng trong tính sổ hàng hóa xuất du nhập, như một cam kết rằng: nhà băng phát hành L/C sẽ đứng ra trả tiền hàng thay cho bên mua hàng nếu có vi phạm nghĩa vụ tính sổ. Đáng lưu ý, việc thanh toán bằng L/C dự phòng (Standby Letter of Credit) đã trình diễn.# Nhiều kẽ hở mà đối tác nước ngoài có thể lợi dụng để rút tiền bảo lãnh của ngân hàng, đẩy nợ cho DN.
Ngân hàng bị qua mặt?
Theo tìm hiểu của Thời báo Kinh Doanh, Trung tâm Trọng tài Việt Nam vừa phân xử vụ tranh chấp bảo lãnh trị giá hơn 1,9 triệu USD của 1 DN nhập khẩu xăng dầu lớn.
Vụ việc như sau: Năm 2012, công ty A đã kí hiệp đồng mua 3.900 tấn dầu gốc, trị giá hơn 4 triệu USD từ công ty B (có hội sở tại Singapore). Điều kiện tính sổ là giao hàng trước, trả tiền sau (theo tiến độ giao hàng). Việc thanh toán được bảo đảm bởi Thư tín dụng phòng ngừa của Chi nhánh ngân hàng M tại Việt Nam (vận hạn bảo lãnh là 1 năm), thanh toán qua ngân hàng Citibank Singapore.
Đầu năm 2013, theo yêu cầu của bên bán hàng, CitiBank Singapore đã gửi thông tin yêu cầu nhà băng M phải tính sổ số tiền hơn 1,9 triệu USD, tương ứng với một phần lượng hàng đã giao cho Công ty A. Thực tiễn, Công ty A đã không nhận được số hàng này và do đó, đề nghị ngân hàng chối từ khôngdịch vụ kế toántrả tiền.
Không rõ nhà băng đã rà soát tính hợp thức của chứng từ, điều kiện tính sổ chưa, nhưng thực tế, nhà băng chóng vánh chuyển đủ số tiền 1,9 triệu USD theo yêu cầu. Và, ngay lập tức đề nghị DN kí hợp đồng tín dụng buộc để nhận nợ số tiền này.
Công ty A rất bức xúc vì vừa không lấy được hàng, vừa gánh khoản nợ 1,9 triệu USD từ "trên trời rơi xuống". Hơn 1 năm qua, do khoản nợ này đã quá hạn, chuyển thành nợ xấu, nên DN gặp khó khăn khi đi vay vốn ngân hàng.
Theo luật sư Nguyễn Văn Hải (Văn phòng trạng sư Hoàng Trung và anh em), những tranh chấp về bảo lãnh tính sổ của ngân hàng xảy ra ngày càng nhiều. Song trường hợp trở thành "con nợ" cực chẳng đã như Công ty A lại rất… lạ thường! 
Sự thiếu kiểm soát của nhà băng sẽ tạo ra cái "bẫy" cho chính nhà băng
"Khi DN đã gửi thông tin đề nghị ngân hàng không thanh toán L/C vì lý do không nhận được hàng, cũng không kí biên bản giao nhận hàng, thì ngân hàng cần rà ngay tính hợp thức của Bộ chứng từ mà phía nước ngoài cung cấp. Bởi rất có thể, chứng từ đã bị mạo", trạng sư Hải nói và chỉ ra bổn phận của ngândịch vụ kế toán thuế ở hà nộihàng phải rà ngay các chứng từ do phía nước ngoài cung cấp trước khi tính sổ.
Bởi theo Điều 1.06 của ISP 98 (Quy tắc thực hành về tín dụng ngừa quốc tế), trách nhiệm thanh toán L/C của ngân hàng phụ thuộc vào việc xuất trình các chứng từ và thẩm tra trên bề mặt chứng từ trước khi thực hiện thanh toán. Ngân hàng có thể khước từ tính sổ nếu chứng từ không hợp lệ, tránh thiệt hại cho mình và DN.
Sau khi đưa vụ việc này ra Trung tâm Trọng tài Việt Nam phán xét, phía công ty Singapore đã dấn vi phạm, ưng bồi hoàn thiệt hại cho Công ty A. Còn số tiền 1,9 triệu USD đã "trót" tính sổ, nay trở thành thiệt hại của ngân hàng, vẫn chưa thể xử lý, thu hồi về.
Thiếu kiểm soát rủi ro
hiện, một số ngân hàng cung cấp dịch vụ phát hành bảo lãnh L/C ngừa cho các DN trong giao tế mua bán hàng hóa xuất nhập khẩu. Tuy nhiên, loại hình bảo lãnh này đang biểu lộ nhiều rủi ro, dẫn tới nảy những tranh chấp pháp lý phức tạp, khó xử lý.
Từ trường hợp công ty A, luật sư Hải phândịch vụ làm báo cáo tài chính cuối nămtách, nếu cán bộ nhà băng làm việc mẫn cán hơn, mau chóng rà soát lại các chứng từ thì có thể đã phát hiện trả thất thường, từ khước thanh toán. Chẳng hạn, bộ chứng từ có khả năng bị làm giả, sai lệch hoặc có sự gian dối trong việc tuyên bố Công ty A vi phạm hiệp đồng (đây là cứ đề nghị nhà băng thanh toán).
"Bên bán ở nước ngoài làm giả hồ sơ, chứng từ hoặc tuyên bố bên mua vi phạm hiệp đồng, đòi nhà băng thanh toán là một trong nhiều rủi ro có thể lường trước. Nhưng vấn đề là cán bộ ngân hàng có rà lại các nguyên tố này không?", ông Hải nói.
Hơn nữa, có thực tế là quy trình thanh toán L/C của nhà băng lại thiếu bước thẩm tra mấu chốt này. Nếu ngân hàng kiểm soát chặt, thì đây là kẽ hở cho các đối tác ở nước ngoài lợi dụng, làm giả chứng từ thanh toán để rút tiền của ngân hàng một cách "hợp pháp".
Những quy định thuận tiện của hình thức tính sổ L/C và sự thiếu kiểm soát của nhà băng sẽ tạo ra cái "bẫy" cho chính nhà băng và DN mắc vào. Theo ông Hải, nếu DN mở L/C đề phòng thì cần thiết phải yêu cầu bên bán hàng mở song song một L/C giao hàng để đảm bảo các bổn phận của hiệp đồng mua bán được thực hiện đúng.
L/C đề phòng hay các L/C thông thường khác được xem như là phương tiện tính sổ thứ yếu, tiện lợi và an toàn trong các giao du mua bán quốc tế. Nhưng khi có rủi ro, cả DN và nhà băng sẽ bị thiệt hại nặng vì mất tiền, gánh nợ xấu lớn, hơn nữa kéo theo những cuộc tranh chấp, kiện tụng triền miên.
Theo Thu Hằng -Thời báo kinh dinh |
